Wojewódzki Sąd Administracyjny
w Lublinie

ISTOTA PRAWA POMOCY

Instytucja prawa pomocy wprowadzona została ustawą z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2019 r. poz. 2325 ze zm.). Prawem pomocy objęte zostało zwolnienie strony od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego. Prawo pomocy przysługuje osobie fizycznej, osobie prawnej, a także innej jednostce organizacyjnej nie posiadającej osobowości prawnej. Prawo to nie przysługuje stronie w razie oczywistej bezzasadności jej skargi.

Prawo pomocy może zostać przyznane stronie na jej wniosek złożony przed wszczęciem lub w toku postępowania. Wniosek taki powinien zawierać oświadczenie strony obejmujące dokładne dane o stanie majątkowym i dochodach, a jeżeli wniosek składa osoba fizyczna, ponadto dokładne dane o stanie rodzinnym oraz oświadczenie strony o niezatrudnieniu lub niepozostawaniu w innym stosunku prawnym z adwokatem, radcą prawnym, doradcą podatkowym lub rzecznikiem patentowym. Wniosek ten wolny jest od opłat sądowych i powinien zostać złożony na urzędowym formularzu, którego wzór określony został rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 19 sierpnia 2015 r. w sprawie określenia wzoru i sposobu udostępniania urzędowego formularza wniosku o przyznanie prawa pomocy w postępowaniu przed sądami administracyjnymi oraz sposobu dokumentowania stanu majątkowego, dochodów lub stanu rodzinnego wnioskodawcy (Dz. U. z 2015 r. poz. 1257 ze zm.). Wniosek o przyznanie prawa pomocy, który nie został złożony na urzędowym formularzu lub którego braków strona nie uzupełniła w zakreślonym terminie, pozostawia się bez rozpoznania. Wniosek o przyznanie prawa pomocy oraz wniosek o przyznanie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej składa się do właściwego wojewódzkiego sądu administracyjnego.

Zakres przyznanego prawa pomocy może być całkowity lub częściowy. W zakresie całkowitym prawo pomocy obejmuje zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego. Natomiast w zakresie częściowym prawo pomocy może obejmować zwolnienie w jednym z poniższych przypadków:

• od opłat sądowych w całości lub części;
• od wydatków;
• od opłat sądowych i wydatków;

bądź może obejmować jedynie ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego. Przyznane prawo pomocy może być cofnięte w całości lub w części, jeżeli okoliczności, na podstawie których zostało przyznane, nie istniały lub przestały istnieć.

Urzędowe formularze wniosków o przyznanie prawa pomocy są  udostępniane nieodpłatnie w budynkach Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz wojewódzkich sądów administracyjnych, a ponadto w Biuletynie Informacji Publicznej tych sądów.