Wojewódzki Sąd Administracyjny
w Lublinie

ISTOTA PRAWA POMOCY

Instytucja prawa pomocy wprowadzona została ustawą z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2019 r. poz. 2325). Prawem pomocy objęte zostało zwolnienie strony od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego. Prawo pomocy przysługuje osobie fizycznej, osobie prawnej, a także innej jednostce organizacyjnej nie posiadającej osobowości prawnej. Prawo to nie przysługuje stronie w razie oczywistej bezzasadności jej skargi.

Prawo pomocy może zostać przyznane stronie na jej wniosek złożony przed wszczęciem lub w toku postępowania. Wniosek taki powinien zawierać oświadczenie strony obejmujące dokładne dane o stanie majątkowym i dochodach, a jeżeli wniosek składa osoba fizyczna, ponadto dokładne dane o stanie rodzinnym oraz oświadczenie strony o niezatrudnieniu lub niepozostawaniu w innym stosunku prawnym z adwokatem, radcą prawnym, doradcą podatkowym lub rzecznikiem patentowym. Wniosek ten wolny jest od opłat sądowych i powinien zostać złożony na urzędowym formularzu, którego wzór określony został rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 19 sierpnia 2015 r. w sprawie określenia wzoru i sposobu udostępniania urzędowego formularza wniosku o przyznanie prawa pomocy w postępowaniu przed sądami administracyjnymi oraz sposobu dokumentowania stanu majątkowego, dochodów lub stanu rodzinnego wnioskodawcy (Dz. U. z 2015 r. poz. 1257 ze zm.). Wniosek o przyznanie prawa pomocy, który nie został złożony na urzędowym formularzu lub którego braków strona nie uzupełniła w zakreślonym terminie, pozostawia się bez rozpoznania. Wniosek o przyznanie prawa pomocy oraz wniosek o przyznanie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej składa się do właściwego wojewódzkiego sądu administracyjnego.

Zakres przyznanego prawa pomocy może być całkowity lub częściowy. W zakresie całkowitym prawo pomocy obejmuje zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego. Natomiast w zakresie częściowym prawo pomocy może obejmować zwolnienie w jednym z poniższych przypadków:

• od opłat sądowych w całości lub części;
• od wydatków;
• od opłat sądowych i wydatków;

bądź może obejmować jedynie ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego. Przyznane prawo pomocy może być cofnięte w całości lub w części, jeżeli okoliczności, na podstawie których zostało przyznane, nie istniały lub przestały istnieć.

Urzędowe formularze wniosków o przyznanie prawa pomocy są  udostępniane nieodpłatnie w budynkach Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz wojewódzkich sądów administracyjnych, a ponadto w Biuletynie Informacji Publicznej tych sądów.